1.4.1. Potansiyel Turizm Çeşitleri

Ülkenin turistik kaynaklarını , sahip olduğu yapılarını ve turizm olaylarını göz önünde bulundurarak aşağıda sıralanan turizm çeşitlerine ağırlık verilmelidir. Kırgızistan’ın sahip olduğu ve

1.4. Kırgızistan’da Potansiyel Turizm Çeşitleri ve Yapısı

1.4.1. Potansiyel Turizm Çeşitleri

Ülkenin turistik kaynaklarını , sahip olduğu yapılarını ve turizm olaylarını göz önünde bulundurarak aşağıda sıralanan turizm çeşitlerine ağırlık verilmelidir. Kırgızistan’ın sahip olduğu ve geliştirilmesi amaçlanan turizm şeşitleri şöyle sıralanmaktadır:

• Rekreasyon -Termal Turizmi
• Tarihi İpek Yolunda Uluslararası turizm
• Dağ Turizmi
• Av Turizmi
• Ticaret ve Kongre Turizmi
• Doğa Turizmi

1.4.1.1. Rekreasyon - Termal Turizmi
Kırgızistan sağlık turizmi açısından da değerli termal kaynaklara sahiptir. Bunların başlıcalarını ise tedavi edici nitelikte çeşitli mineral su ve çamur kaynakları oluşturmaktadır. Bu potansiyeli değerlendirmek üzere, özellikle Issık-Göl ve Celal –Abad çevrelerinde içerisinde sağlık personelinin de hizmet verdiği nitelikli tesisler yapılmıştır.

Kırgızistan’da sağlık turizmine yönelik olarak Kırgız-Sovyet-Kurort (Başkan: Orazbay Toknazarov, Adres: 207 Çuy Prospekt, Bişkek, tel:264408-225921, Faks:216942) termal tesislerin işletmeciliğini yapmaktadır. Bu kuruluş ülkenin belli başlı yerlerinde çeşitli termel tesisleri işletmektedir [TİKA,Kırgızistan Ülke Raporu,1996:81]. Söz konusu tesislered sıcak su kaynakları, yer altı dinlenme odaları, masaj, iğne ve lokal tedavi, hidrojen –sülfit çamur banyoları uygulanmakta olup, vücüt hareketindeki bozuklukluklar, kan-damar basıncı, solunum yolları, kadın hastalıkları ve deriyle ilgili hastalıklar tedavi edilebilmektedir. Kırgız-Sovyet-Kurort tarafından işletilmekte olan tesislerde kişi başına günlük konaklama 13-16 $ arasında değişmektedir. Bu tesislerin başlıcaları Ceti-Oguz, Issık-Göl, Issık-Ata, Celal-Abad sanatoryumları, Mavi Issık-Göl, Ala-Too, Çolpon-Ata dinlenme evleri ve Arslanbob pansiyonudur.

Bu tesisler dışında Issık-Göl’de bulunan Issık-Göl (Avrora) Sanatoryumu ise batı satandartlarındaki tesisleri ve çok gelişmiş olan sağlık hizmetleriyle ülkenin en iyi dinlenme ve termal tesisidir.

Soz konusu alanda cumhuriyetin ilk aşamada yapması gerekenler;- mevcut olan maddi üsünü kullanarak bağısızlığını ilan etmesinden önceki yıllarda gelen turistlerin sayısına ulaştırmak (yılda 300-320 bin turist) hem de Kırgızistan’ın ekolojik temiz ve misafirperver olduğunu kütle iletişim aracılığıyla tanıtmak. 2000 yılından itibaren bu alandaki faaliyetlerinin esas yönlenmeleri – ülke dışı devletlerinin turistik piyasalarındaki pozisyonlarını sağlamlaştırmak, turist sayısını artırmak ve hizmet kalitelerini dünya standartlarına ulaştırmaktır.

1.4.1.2. Tarihi İpek Yolunda Uluslar arası Turizm
Tarihi ipek yolu m.ö 2.asırda başlangıçtan Çin’den Roma imperatorluğunun başkentine kadar uzanan yol idi. Tarihi ipek yolunun uzunluğu yaklaşık yedi bin (7000) kilometre idi. Çin’den ithal edilen mallarından en değerlisi ipek olduğundan, transkıtası yolunun adını anlatmaktadır.
Ana yolu Çin’den Gan-Su karidoru boyunca, sonraTarima baseni boyunca, Tanrı dağları, Orta Asayay, Afganistan, İran, Akdeniz’in doğu kıyılarından ve Yakın Doğu ticaret merkezlerine, Kuzey Afrika ve Avrupaya kadar uzanıyordu. Tarihi ipek yolu Avrasya halklarının hayatında önemli rölü vardı. Ticaret ve haberleşme kaynağının olması nedeniyle ve birrçok anlaşmazlıklar ve savaşların Orta asaırda ve ondan önceki dönemlerde baş arterisi olmuştur. Bu yol boyunca Büyük İmperatorlukler ve Ticaret merkezleri oluşuyor idi,birçok millet ve kültürler kayboluyordu.
Kırgızistan’nın coğrafi yerleşimi Tarihi İpek Yolunda önemli yeri tuttuğu tespit edilmiştir. M.Ö 2.asırda Tanrı dağları baryerini geçmek niyetinde bir çok çaba göstermişler. Bu yolu m.ö 4.asıra kadar fonksiyonunu sürdürdüğü fikri daha çok kabul görmüştür. Bu çalışmalara rağmen Tanrı Dağları teretorisinde oturan halk bu ekonomik oluşumun ve kültür olayının merkezinde bulunuyorlardı.
Tarihi İpek Yolundaki birçok karvan yollrrı (geçitleri) değişmiştir. Ancak Doğudan –Batıya ve Batıdan-Doğuya yönelişleri değişmeden onceki temel (ana) yönleriyle kalmıştır. Bahsedilen bölgelerden yüz yıllar öncesi olduğu gibi aynı yerlerden, yani Pamir ve Tanrı dağlarınnın yakınlarından geçmiştir. Kırgızistan’dan Tarihi İpek Yolunun üç önemli güzergahı da başlangıçtan geçmektedir. Bu güzergahları; Güney, Fergane ve Kuzey kolları olmak üzere ayrılmaktadır.
Güney kolu, Termiz’den Semerkand’dan ta şimdiki Düşanbe, Kızıl -Suu Irmağından Alaya, Kuzey İrkiştam ‘a ve sonra yönelmeler Kaşgar’a doğru değişiyordu.
Fergane kolu, Semerkand’dan Hocent’i geçerek İsfana’ya, Kokand- Kuva ve Oş’a ulaştırıyordu. Oş baş ticari aralığının noktası idi. Ordan karvanlar Torugart geçidinden Kaşgar’a yürüyüşlerini devam ettiriyorlardı.
Kuzey kolu, Zamin Rabat’tan Banket’e (Taşkent, İsfidjaba (şimdiki Sayram), (Çimkent)) kadar, Taraz (Djanbul), Nuzket (Kara-Balta) ve Balasugun (Burana)’dan geçiyordu. Buradan karvanlar Boom konionundan Issık-Göl’e ve San-Tyan geçidinden Çin’e ulaşıyorlardı.

Kırgızistan, tarihi ipek yolunun sadece turistik açıdan değil, çağın şartları ve bölge ülkelerinin ihtiyaç ve menfaatleri açısından da değerlendirilmesi gerekmektedir.

Şimdiki Kırgızistan teretorisinden Bişkek – Oş - İrkeştam, Bişkek –Narın –Torugart, Bişkek-Balıkçı-Karaköl karayollarından eskiden bugüne kadar geçen Tarihi İpek Yolun’daki turizmin geliştirme stratejileri iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada, esas turist akınları Çin ve Özbekistan’a düştüğünü göz önünde bulundurarak Özbekistan’dan Kaşgar’a geçit üsü olarak transit geçiş turlarının organizasyonuna ağırlık verilmelidir. Ikinci aşamada ise söz konusu transit geçiş turlarının pazarlanması için olumlu şartları yaratarak turist akışlarını ülkeye çevirerek dünya turistik piyasasında “İpek Yolu” tur poketinin bağımsız satıcısı olarak çıkmak.

1.4.1.3. Dağcılık Turizmi
Dağların temiz ve güzel havasından yararlanmak üzere insanların dağlara yönelik olarak gerçakleştirdikleri turizm türüdür. Dağ turizmi yürüyüş ve tırmanma şeklinde gerçekleştirilmektedir. Giderek kirlenen kentlerin yaşanmaz hale gelmesi, dağ turizmi gibi insan ile doğayı yaklaştıran turizm türlerinine yol açmaktadır [Kozak, 1997:14].

Dağ bölgeleri; zengin orman ve onun yollarına, ilaçlı bitkilere, meyve ve yemişlere sahiptir. Doğası, iklimi ve coğrafi şartları turizmi ve regreasyonularının ( tedavi merkezleri, dinlenme, eğlence, kaplıca) geliştirilmesi için şahane imkanları yaratmaktadır

Hiç kuşkusuz Kırgızistan dağcılık turizmi açısından dünyanın en başta gelen ülekelerinden biridir. Ülkenin büyük bir kısmı dağlarla kaplı olup, denizden ortalama yüksekliği 2750 m’dir. Ülkede dağlık alanların büyük bir kısmı Tanrı Dağlarından, bir kısmı ise Pamir Dağlarından oluşmaktadır. Kırgızistan’da uluslar arası kabul görmüş ve dağcılar arasında tercih edilen 8 bölge bulunmaktadır. Bunlardan 5 tanesi Tanrı Dağları’nda, diğer 3 tanesi ise Pamir Dağları’nda bulunmaktadır.


Kırgızistan cumhuriyetinin 1995/ 17 Mayıs tarihindeki N: 174 sayılı Hükümet kararıyla onaylanmış olup, 1996/ 15-Mart tarihinde N: 108 sayılı kararıyla doldurulmuştur. Alpenist (dağcı) ve turist kabul etmesi sınırlı olan turistik bölgelerindeki turistik ve dağcılık faaliyetlerinin gerçekleştirilmesindeki düzen, toplanacak meblağ ve kesintilerinin durumu.

a) Bugünki vaziyet; 9 Haziran 1994 yılının N: 451-sayılı “Kırgızistan Cumhuriyetindeki turist akımlarının düzenli oluşturulması ve doğal zenginliklerine zarar verilmesinin önlenmesine yönelik ilerdeki tedbirleri” içeren Kırgızistan Cumhuriyetinin Hükümet kararına uygun bir şekilde hazırlanmıştır.

Söz konusu vaziyette durum, meblağ toplamaları ve turist ve dağcı kabul etmesi sınırlı olan turistik bölgelerdeki turistik hem de alpenistik faaliyetlerinin gerçekleştirilmesindeki kesintiler belirlenmektedir.

b) Alpenistik bölgelerin ziyareti için izn Kırgızistan Cumhuriyeti’nin Turizm ve Spor Devlet Komitesi tarafından ve kendileri belirledikleri talimatlarına uygun halinde verimektedir.

c) Alpenistik (dağcılık) bölgelerindeki Turistik ve dağcılık faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinden toplanan meblağ tutarları şu şekilde gerçekleştirilmektedir:
Tablo 1. Dağcılık Faaliyetlerinin Turistlere ve Bölgelere Göre Fiyatlandırılması (Kişi başına ABD $ bazında)
Turistik ve alpenistik faaliyetlerinin türü Yabancı ülke vatandaşları BDT vatandaşları
1 2 3
Dağa tırmanma alanları
(Dağ turistik bölgelerinden yararlanma ve ödenekleri)
Ak-Su bölgesinde
Tepeler:
Zafer tepesi
100
20
Tanrı Dağları 100 20
Çon-Alay bölgesinde
Lenin tepesi
100
20
Diğer dağlı bölgelerinin hepsinde
3 güne kadar
8
2
3günden fazla 30 6
[Kaynak: Turizm Kırgızistana (Kırgızistan Turizmi) 1999: ]

d) Dağlı turistik bölgelerinde gerçekleştirilen turistik gezi faaliyetlerinden toplanacak meblağlar milli para üzerinden yapılmaktadır.

Toplanacak meblağların hesaplanması belirlenen ABD dolarının ödendiği tarihte Kırgızistan Cumhuriyetinin Milli Merkez Bankasının belirlediği o günkü kur üzerinden Ulusal paraya çevirilecektir.
Söz konusu turistik bölgelerinde gerçekleştirilen turistik ve alpenistik faaliyetlerinden toplanan meblağlar ülkenin Turizm ve Spor Devlet Komitesinin 000090502/202802407-BHB (Bölgesel Hazine Bölümüne) ödeme hesabına aktarılmaktadır. (AKB “Kırgızistan“ Pervomay şübesine).
Kırgızistan Cumhuriyetinin Turizm ve Spor Devlet Komitesi tarafından her ayın 10’uncu gününde ülkenin dağlık turistik bölgelerinde gerçekleştirilen dağcılık ve turistik faaliyetlerinden toplanan meblağın %30’u Devlet bütçesine aktarılmaktadır.

Ülkenin Turizm ve Spor devlet Komitesinin kullanımında kalan meblağların harcanma şekilleri şü şekilde sıralanmaktadır:
a) Maddi –teknik bazının sağlamlaştırılması;
b) Maddi – teknik teminet;
c) Bina kiraları;
d) Teçhizat ve teknik aletlerinin (parçalarının) satın alınması;
e)Haberleşme hizmetleri, memuriyet maaşları, ulaşım ve diğer giderler, tur operatörlerin faaliyetlerinin kontrolüle ilgili giderleri;
Kırgızistan Cumhuriyetinin Turizm ve Spor Devlet Komitesinde devamlı çalışma kaydı olmayan, yani anlaşmalı çalışanların hizmet hakları.
h maddesinde bahsedilen meblağların harcanması, ayrıca hazırlanan hesapların Kırgızistan Cumhuriyetinin Turizm ve Spor Bakanı tarafınadan onaylandıktan sonra gerçekleştirilmektedir.
Toplanan meblağların harcanması ve hesaplarının kapatılmasıyla Kırgızistan Cumhuriyetinin Turizm ve Spor Devlet Komitesi görevlendirilmiştir.

1.4.1.4. Av Turizmi
Bu turizm çeşidinde avlanmak üzere seyahat eden insanlara dönük hizmetler sunulur. Çoğu durumda görüldüğü gibi avlanacak olan hayvanlar önceden üretme çiftliklerinde beslenir ve daha sonra avlanmaları için doğaya bırakılır. Sonra da söz konusu hayvanlara yönelik av turizmi yapılır [Kozak, Akoğlan2000: 15].

Kırgizistan’ın turizm potansiyeli arasında avcılık da önemli yer tutmaktadır. Ülkede 72 farklı bölgede 4.3 milyon hektarlık bir alanda sportif amaçlı avcılık ve balıkçılık yapılmaktadır. Avcılık yapılmak üzere belirlenmiş bu alanlar av hayvanlarının sağlığını ve devamlı üretimini sağlamak üzere uzmanlar tarafından sürekli olarak denetlanmektedir.

Kırgızistan’da avlanabilecek başlıca hayvanlar dağ keçisi, Marko Polo keçisi, yabani domuz, ayı, kurt, tilki, dağ sıçanı, porsuk, yabani tavşan, karaca, keklik, bıldırcın, sincap olarak sıralanabilir.

Yabancı turistler için hazırlanmış olan 10 günlük paket programı 3000-$’a satılmakta ve bu fiyat konaklama, yerel ulaşım vb. hizmetlerini de kapsamaktadır. Söz konusu fiyatın içerisinde bir Marko Polo keçisinin avlanması mümkün olup, ilave dağ keçisi 700 -$, yabani domuz 500- $, kurt 500- $, Himalaya uları ise 200-$ olmaktadır. Keklik ve benzeri kuşlerın avlanabildiği ve 5-7 gün süren bir turun satın alınması durumunda ise 900-$ ödenmesi gerekmektedir.

1.4.1.5. Doğa Turizmi (Treking)
Kırgızistan’ın doğa turizmi turizm endüstrisinin bir dalı olarak başlangıç aşamasındadır. Hiç kuşkusuz ülke için doğa turizmi çekici çekici alternatif olabilir- verimli sectör, turizmi geliştirmek için gereken ekonomik desteği verebilecek hem de bütün ekonomik gereksinimleri karşılayabilecektir.

Turizm sektörü bir çok ülke bütçesine gelir getiren esas maddeleri haline gelmiştir. Bugünlerde turizm sektörünün istikrarlı gelişmesini engelleyen sorunları üzerinde çalışılmaktadır. Doğa turizmi çevreyi korumaya ve bununla birlikte turizmi geliştirmeye yönelik hareket eden güç olarak görülmektedir.

Doğa turizmi dünya turizm endüstrisinin yükselişiyle bağımlıdır. Ekonomik düşüşe, iç harplara, doğal kataklizmlere bakılmaksızın uluslararası turizm gelişmeye devam etmektedir. Seyahatların insanlar tarafından başlıca ihtiyaçlarından olduğu görülmeye başlamıştır.

Bu turizmin çok sayıda tanımları bulunmaktadır. Ancak söz konusu tanımların hepsinde doğayla uyum içerisinde olan ve kütle turizmine ters bakan turizmi tanımlanmaktadır. Bazıları için bu tabii, alternatif veya “yumuşak” turizmdir. Önceden yapılan tanımların ışığı altında doğa turizmi- görülmeye değer doğal yerlerin ziyaret edilmesi, yerel ahalinin kültürüyle tanışma ve ekolojik sistemin korunması hem de saklanması için ekonomik imkanlarının sunulması olarak tanımlanabilir. Turizmin istikrarlı gelişiminin çerçevesi içerisinde etraf muhitin (çevrenin) düzenli kullanılmasının propogandasını doğa turizmi yapmaktadır.

Kosta –Rika, İndonezya, Kenya ve Nepal gibi ülkelerinin deneyimleri doğa turizmi geliştirmek isteyenlere yol gösterebileceklerdir. Kader bu ülkeleri doğal ve güzel manzaralarla, emsalsiz direy ve biteylerle mükâfatlandırılmıştır. Diğerlerinden farklı olarak söz konusu ülkeler çabalarını doğaya asgari negatif tesir eden ve çevreye duygusal olan turizm çeşidinin geliştirilmesine konsantre olmuşlardır. Bahis konusu olan mefhum (kavrayış) yerel hammadde ve teknolojiyi kullanmaya yönelen hem de yerel topluma gelir getiren ekonomik e önemle eğilmektedir. Mefhum üç unsure üzerinde kurulmuş olup, bunlar:

Doğa sisteminin bütününün tanınması. Ekonomik gelir elde edebilmesindeki önemli rölü çevreye çekilmekte. Gelişme küçük ölçülerde gerçekleşmektedir. Onun yönetimi kolay olup, doğa sisteminin bütününü temin etmektedir.
Yerel toplulukları iştirakleri. Yerel toplumun yetkileri, politika işlemlerinde ve çözüm kabullerindeki iştiraklerini, kazanç paylaştırlmasındaki röllerini belirlemekte. Yerel toplumun aktif bir şekildeki katılımları karşılıklı kazançlara ulaşmalarında anahtar factor olarak bilinmektedir.
Bölgeler için ekonomik imkanları. Yerel toplumların çekilmesi, sahip olduğu kaynakların kullanımı, ekoloji sisteminin korunması ve sosyal kültür meselelerindeki malümat mahiyetini yükseltmek –bunların hepsi birlikte yerel toplumun ekonomik verimliliği için yönlendirilmiştir. Kazançların söz konusu bölgelerin seviyesinde dağıtılması onların gelişme garantisi olarak hizmet vermektedir.

Kırgızistan bu yönde ilk adımlarını atmış bulunmaktadır. Şu anda ülkenin üç bölgesi doğa turizmine çekilmiştir. Söz konusu bölgeler Narın, Celal-Abad ve Koçkorka illeridir. Onlar İsviçre’nin küçük ölçekteki ticareti destekleme “Helvest“ birliğinin Programına katılmışlardır. Program faaliyetini 2000 yılında başlamıştır. Programın amacı çevrenin ve yerel toplumun kültürü hem de geleneklerinin muhafaza edilmesidir. Bunların dışında, rpogram yatırımları bölgelere teşvik ederek birlik üyelerinin ve beraberinde de bölgelerin bütününün ekonomik durumlarının düzelmesine neden olacaktır. Birliğin üyeleri sunulan hizmetlerin kalitesini artırmaya yarayan ve söz konusu bölgelere turist çekerek sayılarını artırmak imkanlarını araştırarak belirlemektedirler. İlk deneyiminin sonucunda böyle bir turizm şeklinin iyi sonuçlar vereceğini göstermiştir. 2000 yılındaki turizm mevsimi zamanında 3000’e yaklaşık turiste hizmet verilerek 90.000 som (1.900 $) gelir sağlanmıştır.

Bahsedilen sayılardan Kırgızistan’da doğa turizminin gelecekte de gelişeceği hakkında umut doğurmaktadır. [Gülsara, Krabaşeva, Turizmi Geliştirme Organizasyonunun Müdürü Novi Nomad““ ; Kırgızistan’da turizm 2001: 19-21].

1.4.1.6. Ticaret ve Kongre Turizmi
Dünyada son yıllarda gelişmekte olan turizm türleri arasında kongre turizmi de gelmektedir. Her kongre bir turistik hareket nedenidir. Yıl sayın giderek artan kongre organizasyonları. Bu turizm türünün geleceğinin de oldukça parlak olduğunu göstermektedir. Dünya genelinde baktığımızda 1984 yılında 10.000 dolayında kongre gerçekleşmiştir. Araştımacılar 1995 yılında 20.000’in üzerinde kongrenin gerçekleştiğini belirtmektedir [Kozak ve Akoğlan,1994:14].

Cumhuriyetin başkent şehri olan “Bişkek“ serbest ekonomik bölge olarak sayılmakta olup, özel programların işlenmesine ihtiyacı olan ticaret ve kongre turizminin gelişmesine büyük imkanlar yaratmaktadır.

1.4.2. Turizm Sektörünün Yapısı
Kırgızistan’da turizm, bağımsızlık yıllarında ulaştığı aşama ile bir endüstri halini almaktadır. Turizmin ilk olarak ele alındığı yıllarla bir karşılaştırma yapıldığında, bu alanda olumlu gelişmelerin gerçekleşmekte olduğu çok açık bir şekilde görülecektir. Kırgızistan!ın turizm endüstrisi ulaşmakta olduğu aşamalar ile günümüzde turizmde ileri gitmiş pek çok ülke düzeyine ulaşma çabasındadır.

Kırgızistan cumhuriyetinde turizm endüstrisinin yapısı ile ilgili olarak yapılacak bir değerlendirmede, konaklama işletmeleri, ulaştırma işletmeleri, seyahat acentaları ve turizme dönük olarak çalişan diğer yan sektörlerin dikkate alınması gerekmektedir.


1.4.2.1. Konaklama İşletmeleri
Kırgızistan umhuriyetinde konaklama işletmeleri oldukça gerilere uzanır. Günümüzün çağdaş konaklama işletmeleri gibi olmasa bile eski zamanlarda inşa edilen ve çok güzel bir şekilde işletilmeleri sağlanan kervansaraylar, ülkenin konaklama işletmelerinin ilk örnekleri olarak kabul edilmektedir. Ülkenin coğrafi yerleşimi Tarihi İpek Yolun’da önemli yeri tuttuğu ve Oş şehrinin baş ticari aralığının noktası olduğu tesbit edilmiştir. Bundan dolayı M.Ö.2 .asrının başlangıcından Çin’den Avrupa’ya yani dğudan batıya kadar uzanan yoldan geçen kervanlar için hizmet sunan kervansaraylar inşa edilmiş ve işletilmiştir.

Konaklama işletmelerinin çağdaş örenakleri ilk olarak Eski Sovyetler Birliği döneminde Kırgizistan’da “Kırgızistan”, Ak-Keme, Ala –Too, ötelleri sayılabilir. Bunlarla birlikte, özellikle Issık-Göl çevresinde çok sayıda dinlenme, sağlık ve spor tesisleri yapılmıştır. Söz konusu tesislerin sayısı ve kapasitesiyle ilgili bilgiler aşağıdaki tablo..’da verilmektedir.




Tablo 2. Türlerine Göre Yatak Arzı
Tesis Türü
Tesis Sayısı
Yatak Sayısı

Sanatoryum (dinlenme amaçlı) 30 7226
Sanatoryum (tedavi amaçlı) 30 2588
Dinlenme tesisi 54 16344
Spor kampı (gençler için) 17 2859
Turizm işletmesi 11 4696
İzcı kampı (çocuklar için) 139 34446
Dinlenme evi 8 3611
Otel 61 6290
Toplam 350 78060
Kaynak: TİKA, Kırgızistan Ülke Raporu, 1996: 76

Tablo 6’da da görüldüğü gibi toplam kapasite içerisinde oteller küçük bir orana sahiptir. Bunun nedeni iç turizmin ihtiyacının kamu kuruluşları tarafından yapılan dinlenme, sağlık ve spor tesisleri aracılığıyla ve çok düşük bir fiyatla karşılanmasıdır. Hatta Issık-Göl çevresinde Kzakistan ve Özbekistan gibi komşu ülkelere ait konaklama işletmeleri de bulunmakta ve işletilmektedir. Ülkeda bulunan az sayıdaki oteller ise eski Sovyetler Birliği ve diğer ülkelerden gelen turistlerin ihtiyaçlarını karşılamaktaydı.
Issık-Göl çevresinde bulunan konaklama tesisleri Bakanlık, araştırma ve eğitim kuruluşları, iktisadi ve ticari işletmeler gibi kamu kuruluşlarının bir ek ünitesi olarak yapılmış ve işletilmiştir. Genellikle maliyet kısıtlamaları nedeniyle, söz konusu tesisler yapım ve işletme aşamısında belli bir hizmet ve kalite standardına ulaşmamıştır. Artan fiyatlar karşısında bugün bu tesislere gelen yerli turist sayısında büyük bir azalma olduğu için, turizm işletmelerinin büyük bir kısmı düşük kapasiteyle çalışmaktadır. Bahsedilen konaklama tesislerinin büyük bir kısmı yaz aylarında sezonluk olarak çalışmaktadır.
Kırgızistan’da bağımsızlık öncesi ve sonrası 1996 yılına kadar sunulan hizmet ve tesis düzeyi açısından başlıca oteller şöyle sıralanabilir: Bişkek’te toplam 22 otel bulunmaktadır ve bunlardan Pinara-Akkeme, Dostuk, Bişkek, Issık-Göl belli başlı olanlardır (a.g.e.s76). Ayrıca, Issık-Göl (Avrora) Sanatoryumu, Oş’ta ise, Oş Oteli batı standartlarına en yakın olanlardandır. Fiyat düzeyi tek kişi konaklama üzere 30-100 $ arasında değişmektedir.

Tablo 3. Konaklama Sektörü ile İlgili İstatistikler 1996 –2000 arası
1996 1997 1998 1999 2000
Otel sayısı 71 69 88 78 95 69
Oda sayısı 3376 2270 2339 2247 2367 2270
Yatak sayısı 4702 4150 4125 3777 4192 4150
Konaklayan kişi (1000) 203,6 172,1 182,1 136,2 131,9 172,1
Geceleme sayısı (1000) 332,3 323,6 313,9 242,6 313,3 323,6
Kaynak: Kırgızistan Ulusal İstatistik Komitesi, 2001

İzleyen yıllarda turizm bir devlet politikası ele alınmaya başlamasıyla Kırgızistan’daki konaklama işletmeleri nicelik ve nitelik olarak gelişmeye başlamıştır. 1991 sonrasında konaklama sektörüne sağlanan çok iyi koşullardaki teşvikler ile konaklama işletmeleri dünya standartlarına uygun bir düzeyde gelişmeye devam etmektedir.

1.4.2.2. Seyahat Acentaları
Turizm Bakanlığı tahminlerine göre ülkede kayıtlı yaklaşık 200 seyahat acentası (turizm firması) bulunmakla beraber, bu firmaların önemli bir kısmı aktif turizm ile ilgili değildir. Söz konusu firmaların çok küçük bir kısmı yani 10-20 adedi yurt dışından ülkeye turist getirmeye çalışmakta, 60-80 adedi ise alış-veriş amacıyla yurt dışına turlar düzenlemektedir. Geri kalan seyahat acentalarının ise aktif olarak turizm işiyle ilgili olmadıkları tahmin edilmektedir.

Tablo 4. 1997-2001 yıllarında Turistik Organizasyonların Sayısal Verileri
Turistik Organizasyonları Sayısı 01.01.
1997’ye 01.01.
1998’e 01.01.
1999’a 01.01.
2000’e 01.01.
2001’e
Seyahat acentaları (gönderme)
Turoperatör (kabul etme)
1+2
Ortak Şirketler

Önceden de açıklandığı gibi turizm Kırgızistan için 1991tarihinde bağımsızlığını kazandığından sonra yani bir deneyim olmuştur. 1994 yılında Bişkek’te uluslar arası turizm sempozyumu düzenlenmiştir. Bu sempozyumdan sonra ülkede gerçek bir anlamad turizmi geliştirmeye yönelmişlerdir. Turistik kompanyalar yerleşmiş olsa da, özel turizm şirketlerinin çoğu 1995’ten faaliyete başlamışlardır.

Turizm için akademi ve devlet temsilcilikleri bulunmaktadır. Ancak, turizm ticareti bütünüyle özel şirketlerin elindedir; Devletin turizm ve spor temsilciliği sadece yasama işlemlerini yapmaktadır. Turizm kampanyaları lisansları devlet temsilciliklerinden almaktadırlar. 1999 yılının Ocak ayında Kırgızistan Cumhuriyetinin bütününde 196 özel turizm şirketi kayda edilmiştir.

Birkaç yabanci ve ortak şirketler bulunmaktadır. Ancak, piyasanın büyük bir kısmı yaral şirketler tarafından yönetilmektedir. Şirketlerin yabancı şirketlere ait olması Kırgızistan’a gelir sağlamıyacak diye düşünen vatandaşlar da çıkmaktadır. Yabancı yatırımcılara ait olan işletmelerde çalışan personelin çoğu (müdür, şöför, ofis yöneticisi, tercüman, tur operatöe (kılavuz)vs.) Kırgızistan vatandaşları olup, turistlerin ülkede harcadıkları paralar (mağaza, otel, ulaşım vs.) ülke ekonomisini zenginleştirmektedir. Ne olursa da turizm firmalarının küçük bir kısmı yerel ölçüde tanınmamıştır. 1998 yılında 196 turizm firmasından sadece altısı yabancı yatırımcılara ait ve on dokuzu da ortak şirketler olmak üzere kayd edilmiştir.
196 turistik organizasyonlarının sadece 56’sı giriş turizmi ile ilgilenmektedir –tur operatörleri (Kırgızistan’a turist getirmektedirler ). Diğer 140- tur acentaları da ülkeden yabancı ülkelere turist götürmektedir. 1997’den 1999 yılına kadar tur acentalarında azalma gözlenmiştir; Azalmanı sebebi de bu dönemde insanların kendine böyle bir geziler müsaade edememişlerdir.ancak, aynı dönemde tur operatörlerinin artiş gözlenmekte olup, tur faaliyetlerinin kazançlı olduğunu göstermektedir. Çünki Kırgızistan’a gelmek isteyenler artmaktadır.

1.4.2.3. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Sektörü
Ülke ekonomisinde üçüncü sırayı alan hizmet sektöründe en yüksek pay ulaştırmanındır. Kırgızistan’da ulaşım altyapısının temeli karayollarıdır. Ülkenin dağlık coğrafyası nedeniyle diğer BDT ülkelerindeki demiryolu taşımacılığı yerine karayolu taşımacılığı ağırlıktadır. Uluslararası nitelikte olmamakla birlikte, ulaşım ağı Bişkek etrafında yoğunlaşmıştır. 21.000 km’lik karayolu ağının %50’si bakımsız durumdadır. Şehiriçi ve şehirlerarası karayollarının uzunluğu 25 bin km’yi aşmaktadır. Yolcu taşımacılığının %87’si, yük taşımacılığının %94’ü karayolu ile yapılmaktadır. Bişkek - Oş, Oş – Erkeş-Tam otobanlarının ve Oş Havaalanı’nın rehabilitasyon çalışmalarının tamamlanmasıyla ulaşım sektöründe sorunların aşılması, Oş bölgesinin ve Kırgızistan’ın ekonomisine ivme kazandıracaktır. 340 km’lik bir demiryolu ağı vardır. Ülkedeki tek demiryolu hattı da Moskova bağlantılı olan hattır. Havayolu taşımacılığı ise gelişme göstermektedir Ülkenin dış dünya ile bağlantısı Türk Telekomun kurduğu 2500 hat kapasiteli uydu telefon sistemi ve diğer ülkelerin kurduğu benzeri sistemlerle sağlanmaktadır. Haberleşme ağı ülke genelinde halen yaygınlaştırılamamıştır

Karayolu ve Bişkek şehrindeki “Manas” havaalanının modrenizasyonu Japo ve Avrupa Kalkınma Bankaları tarafından finanse edilmekte olup, tamamlanmak üzeridirler. Japon ve Avrupa Kalkınma Bankaları tarafından sağlanan krediler ek 1’de verilmiştir. Ulaştırma sekötürünün gelişmesi Uluslar arası İpek Yolu Turizminin de gelişmesine büyük etkiler yaratacaktır.